Dwie podstawy odpowiedzialności sprzedawcy za wady rzeczy

Spółka nabyła agregat prądotwórczy do hali magazynowej na wypadek przerw w dostawach prądu, które sporadycznie się zdarzają, a w wyniku których firma traci na przestojach w pracy. W zamówieniu oraz na fakturze sprzedaży znajduje się zastrzeżenie, że sprzedawca udziela rocznej rękojmi na agregat oraz dwuletniej gwarancji jakości. Czy jedno nie wyklucza się z drugim?

NIE. Dla kupującego (tutaj: spółki) taka sytuacja stwarza dość komfortową pozycję, ponieważ w przypadku awarii agregatu możliwy będzie wybór podstawy odpowiedzialności pomiędzy rękojmią za wady oraz gwarancją jakości. O wyborze jednej z nich może decydować np. wachlarz dostępnych uprawnień oraz wspomniany w pytaniu termin odpowiedzialności, w tym wypadku dwukrotnie dłuższy w przypadku gwarancji jakości. W przypadku gwarancji jakości termin ten określa gwarant, a jeżeli w gwarancji nie zastrzeżono innego terminu, wówczas odpowiedzialność sprzedawcy trwa jeden rok, podobnie jak w przypadku rękojmi za wady rzeczy sprzedanej.

Trzeba jednak pamiętać, że w przypadku rękojmi uprawnień należy dochodzić w ciągu terminu dotyczącego rękojmi (np. składając w sądzie pozew zawierający żądanie obniżenia ceny), natomiast w razie korzystania z gwarancji wystarczy, że wada ujawni się w terminie objętym gwarancją - same zaś uprawnienia mogą być dochodzone później.

Odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi za wady rzeczy powstaje z mocy prawa (Kodeksu cywilnego), choć w obrocie gospodarczym może być ona wyłączona lub ograniczona, co jednak wymaga odpowiedniego zastrzeżenia w treści umowy. Z kolei gwarancja to w istocie tylko umowa pomiędzy sprzedawcą a kupującym, której treść określa dokument gwarancyjny (np. karta gwarancyjna, której rolę może pełnić także zamówienie/umowa lub faktura). Sprzedawca nie ma obowiązku udzielać gwarancji jakości.

W przypadku gdy dochodzi - jak w omawianej sytuacji - do udzielenia gwarancji jakości, wówczas w razie ujawnienia się wady fizycznej kupujący będzie miał wybór, czy skorzystać z uprawnień z tytułu rękojmi (np. odstąpienia od umowy, żądania obniżenia ceny), czy może alternatywnie z praw wynikających z gwarancji (np. żądania usunięcia wady).

Treść gwarancji jakości kształtuje gwarant. W braku szczegółowych postanowień umownych na ten temat zastosowanie znajduje zasada i jednocześnie domniemanie, że wystawca dokumentu (gwarant) jest obowiązany do usunięcia wady fizycznej rzeczy lub do dostarczenia rzeczy wolnej od wad, jeżeli wady te ujawnią się w ciągu terminu określonego w gwarancji. Umowa gwarancji może jednak ograniczyć obowiązki gwaranta np. do naprawy rzeczy i wyłączyć możliwość żądania wymiany rzeczy wadliwej na wolną od wad (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 kwietnia 2004 r., sygn. akt I CK 599/2003).

W przypadku rękojmi za wady Kodeks cywilny przewiduje aż cztery różne uprawnienia. Kupujący może wybrać, czy: