Wydanie towaru na podstawie umowy sprzedaży

Głównym obowiązkiem sprzedawcy jest wydanie towaru. Termin i miejsce wydania rzeczy mogą, lecz nie muszą wynikać z treści umowy. Dla uniknięcia ewentualnych wątpliwości warto jednak w umowie precyzyjnie określić moment, w którym dochodzi do wydania i jednocześnie odbioru towaru. W zasadzie w tej samej chwili sprzedawca czy dostawca zdejmuje z siebie ryzyko przypadkowej utraty lub uszkodzenia towaru.

W umowie sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się do przeniesienia własności rzeczy i jej wydania, a kupujący do jej odbioru i zapłaty ceny. W obrocie gospodarczym jest to zresztą jedna z częściej wykorzystywanych instytucji prawa cywilnego. Nie musi jej nawet towarzyszyć pisemny kontrakt. W większości przypadków sprzedaż dochodzi do skutku w wyniku przyjęcia oferty (zamówienia) w formie elektronicznej, ustnej lub przekazem faksowym. Zawarcie umowy to jedno, a jej realizacja to co innego.

W braku terminu i miejsca wydania

W przypadku gdy umowa nie określa terminu wydania rzeczy, powinno to nastąpić niezwłocznie po wezwaniu ze strony kupującego. Wydanie rzeczy może być dokonane na różne sposoby. Nie zawsze musi ono następować poprzez jej fizyczne wręczenie, tak jak to bywa najczęściej w obrocie powszechnym. Do wydania może też dochodzić poprzez przeniesienie posiadania towaru, w tym poprzez jego wydanie (istnieją bowiem również inne sposoby wydania towaru).

Jeżeli miejsce wydania rzeczy nie jest oznaczone ani nie wynika z właściwości zobowiązania, powinno ono nastąpić tam, gdzie w chwili zawarcia umowy sprzedawca miał zamieszkanie lub siedzibę.

Dla kupującego oznacza to właściwie konieczność zjawienia się po odbiór towaru w siedzibie sprzedawcy.

Jednak strony mogą ustalić, że towar zostanie przesłany za pośrednictwem przewoźnika do innego miejsca, np. do siedziby kupującego. Wówczas - na wypadek wątpliwości w tym względzie - ustawodawca nakazuje uznawać, że wydanie towaru zostało dokonane z chwilą, gdy w celu dostarczenia rzeczy na miejsce przeznaczenia sprzedawca powierzył ją przewoźnikowi trudniącemu się przewozem rzeczy tego rodzaju. W braku ustaleń w kwestii terminu płatności sprzedawca nie może jednak wymagać od kupującego zapłacenia ceny natychmiast po jej wydaniu przewoźnikowi, lecz dopiero po nadejściu towaru na miejsce przeznaczenia i po umożliwieniu mu zbadania rzeczy, chyba że w umowie zastrzeżony został termin zapłaty.

Na czyj koszt dostawa?

Koszty dostawy towaru zwykle są przedmiotem uzgodnień między stronami i takie mają oczywiście pierwszeństwo przed rozwiązaniami kodeksowymi. W braku jednak ustaleń w tej kwestii, choćby poprzez ogólne rozstrzygnięcie, która ze stron ponosić będzie wszelkie koszty związane z zawarciem i wykonaniem umowy sprzedaży, zasadą jest, że koszty związane z wydaniem towaru obciążają sprzedawcę. Mowa o wydatkach związanych z przesłaniem rzeczy, jej ubezpieczeniem na czas przewozu, zmierzeniem, zważeniem oraz opakowaniem towaru. Jeżeli jednak rzecz ma być przesłana do miejsca, które nie jest miejscem spełnienia świadczenia, koszty ubezpieczenia i przesłania ponosi kupujący.

Dla odmiany, kupujący powinien ponosić koszty związane z odebraniem rzeczy. Pozostałe koszty, których nie można zaliczyć ani do wydatków związanych z wydaniem, ani z odebraniem rzeczy, powinny być poniesione przez obie strony po połowie, chyba że umowa stanowi inaczej.

Do obowiązków spoczywających na kupującym należy również zaliczyć obowiązek zbadania rzeczy. W szczególności dotyczy to przypadków, w których dochodzi do przesłania rzeczy sprzedanej na miejsce przeznaczenia za pośrednictwem przewoźnika. Kupujący jest wówczas zobowiązany zbadać przesyłkę w czasie i w sposób przyjęty przy przesyłkach tego rodzaju. Jeżeli zaś stwierdzi, iż w czasie przewozu nastąpił ubytek lub uszkodzenie rzeczy, obowiązany jest dokonać wszelkich czynności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności przewoźnika (art. 545 § 2 K.c.).

Gdy kupujący nie odbiera towaru

Do wydania towaru nie dojdzie, jeśli kupujący nie dokona odbioru przedmiotu sprzedaży. Dlatego też Kodeks cywilny wyraźnie stanowi, że obowiązkiem kupującego jest odebranie towaru. Niewykonanie lub nienależyte wykonanie tego obowiązku przez kupującego naraża sprzedawcę na szkodę, np. w postaci kosztów przechowywania towaru.

Brak odbioru towaru z przyczyn leżących po stronie kupującego powoduje konsekwencje charakterystyczne dla zwłoki wierzyciela. W razie takiej zwłoki dłużnik (w tym wypadku sprzedawca) może żądać naprawienia wynikłej stąd szkody, a także złożyć przedmiot świadczenia do depozytu sądowego (art. 486 § 1 K.c.). Zamiast tego sprzedawca może oddać towar na przechowanie na koszt i niebezpieczeństwo kupującego (art. 551 § 1 K.c.). Nie oznacza to jednak zupełnej dowolności w ustaleniu wynagrodzenia za przechowanie. Nie powinno ono przekraczać cen rynkowych. Choć przepisy nie mówią tego wprost, sprzedawca powinien powiadomić kupującego o fakcie oddania na przechowanie.

Inna możliwość na wypadek zwłoki kupującego w odbiorze towaru to jego sprzedaż na rachunek kupującego (art. 551 § 2 K.c.). Zanim jednak tego dokona, przepis każe wyznaczyć kupującemu dodatkowy termin do odebrania towaru, za wyjątkiem jednak sytuacji: gdy jego wyznaczenie nie jest możliwe (np. nie jest znany adres kupującego), gdy rzecz narażona jest na zepsucie bądź gdy z innych względów grozi powstanie szkody. O dokonaniu sprzedaży sprzedawca ma obowiązek niezwłocznie zawiadomić kupującego, a także dokonać stosownych rozliczeń.

Na zasadach ogólnych sprzedawca może też wyznaczyć kupującemu dodatkowy termin do odbioru rzeczy z zagrożeniem, że w razie bezskutecznego upływu tego terminu odstąpi od umowy, albo żądać odebrania towaru i naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki (art. 491 § 1 K.c.).

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 23.04.1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121)