Umowa darowizny dotycząca rzeczy przyszłej

Umowa darowizny wywołuje skutek rozporządzający wtedy, gdy zobowiązanie darczyńcy polega na przeniesieniu własności rzeczy oznaczonej co do tożsamości. Darowizna dotycząca rzeczy przyszłej wywołuje jedynie skutki obligacyjne, gdyż rzeczy nieistniejącej nie można nabyć na własność.

STAN FAKTYCZNY:

Strona umowy darowizny złożyła wniosek o wpisanie w księdze wieczystej prowadzonej dla lokalu mieszkalnego prawa własności tej nieruchomości w miejsce poprzednich właścicieli, na podstawie umowy darowizny z 14 listopada 2011 r. Sąd Rejonowy dokonał takiego wpisu. Na skutek apelacji jednego z uczestników postępowania uchylono ten wpis.

Sąd ustalił, że podstawą do wyodrębnienia nieruchomości lokalowej była umowa zniesienia współwłasności i ustanowienia odrębnej własności lokali zawarta 27 października 2011 r. Wniosek o ujawnienie w księdze wieczystej odrębnej własności przedmiotowego lokalu został prawomocnie oddalony postanowieniem z 2 lutego 2012 r. Podstawą oddalenia było niewłaściwe wyodrębnienie lokalu i pomieszczeń przynależnych (niezgodne z ustawą o własności lokali). Skoro nie doszło do wpisania do księgi wieczystej lokalu nr 1, w kształcie, w jakim został on pierwotnie wyodrębniony, to brak jest podstaw do przyjęcia, by darowizna z 14 listopada 2011 r. dokonana po zawarciu umowy o zniesienie współwłasności i ustanowieniu odrębnej własności lokali, a przed rozpoznaniem wniosku o wpis przez sąd wieczystoksięgowy, spowodowała skuteczne przejście na wnioskodawczynię własności lokalu, który był jej przedmiotem. Wniosek o wpisanie wnioskodawczyni jako właścicielki tak określonego lokalu został prawomocnie oddalony postanowieniem z 29 marca 2012 r.

Ostatecznie na skutek kasacji wnioskodawczyni sprawa trafiła do Sądu Najwyższego.

SĄD ORZEKŁ:

Sąd uznał, że kasacja nie zasługuje na uwzględnienie. Umowa darowizny dotycząca rzeczy przyszłej wywołuje jedynie skutki obligacyjne, gdyż rzeczy nieistniejącej nie można nabyć na własność. Dla wywołania skutku rozporządzającego w związku z zobowiązaniem się do przeniesienia własności rzeczy przyszłej niezbędne jest jeszcze przeniesienie jej posiadania, a rzeczy nieistniejącej nie można objąć w posiadanie.

Nieruchomość lokalowa powstaje z chwilą dokonania wpisu w księdze wieczystej. Wniosek o ujawnienie w księdze wieczystej lokalu nr 1 wyodrębnionego umową z 27 października 2011 r. został prawomocnie oddalony i tak samo wniosek o ujawnienie wnioskodawczyni, jako właścicielki tego lokalu, mający mieć podstawę w umowie jego darowizny z 14 listopada 2011 r. Lokal nr 1, jako nieruchomość powstał dopiero z chwilą wpisania w księdze wieczystej umowy zniesienia współwłasności i ustanowienia odrębnej własności lokali, zmienionej 10 grudnia 2012 r. Powstały lokal nie jest tożsamy z tym, który był objęty umową darowizny, skoro w inny sposób określa pomieszczenie przynależne.

(postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2015 r., sygn. akt III CSK 469/14)