Odsetki przy umowie pożyczki

W umowie pożyczki zostały wpisane odsetki od pożyczki, które są wyższe od odsetek ustawowych. Pożyczkobiorca nie zwrócił w terminie pożyczki i odsetek. Jakie odsetki można mu naliczać za okres opóźnienia w zwrocie pożyczki? Czy będą to odsetki wynikające z umowy, czy może odsetki ustawowe? Czy od niespłaconych w terminie odsetek możemy naliczać pożyczkobiorcy odsetki za opóźnienie?

Wysokość odsetek kapitałowych, czyli odsetek za "korzystanie z pieniędzy" w okresie, na jaki została udzielona pożyczka, strony powinny ustalić w umowie. Jeśli tego nie zrobiono, nie ma podstaw do naliczania odsetek za okres do umówionego dnia zwrotu pożyczki. Należy pamiętać, aby wysokość odsetek nie przekraczała odsetek maksymalnych. Maksymalne oprocentowanie nie może przekroczyć w stosunku rocznym czterokrotnej wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego. W razie zastrzeżenia wyższych odsetek należą się odsetki maksymalne.

Jeśli pożyczka nie zostanie spłacona w terminie, pożyczkobiorca popada w opóźnienie. Można mu zatem naliczać odsetki za opóźnienie w zapłacie. Te odsetki nalicza się za okres opóźnienia, czyli poczynając od dnia następnego po umówionym dniu zwrotu pożyczki. Za okres opóźnienia można, co do zasady, naliczać odsetki ustawowe. Jeśli jednak oprocentowanie pożyczki jest wyższe niż odsetki ustawowe, to za opóźnienie w zwrocie takiej pożyczki można naliczać odsetki według tego wyższego oprocentowania. Wynika to z art. 481 § 1 i 2 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.).

Jeżeli pożyczkobiorca nie spłacił w terminie ani kwoty pożyczki, ani odsetek kapitałowych naliczonych mu za "korzystanie z pieniędzy", od takich odsetek nie można naliczać mu odsetek za opóźnienie w zapłacie. Zabrania tego art. 482 K.c. Nie pomoże zapisanie w umowie, że od zaległych odsetek można naliczać dalsze odsetki za opóźnienie. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 października 2001 r., sygn. akt III CKN 188/99, stwierdził, że jeżeli w treści umowy pożyczki pieniężnej zamieszczono postanowienie naruszające przewidziany w art. 482 § 1 K.c. zakaz, poprzez zastrzeżenie na rzecz pożyczkodawcy możliwości żądania odsetek za opóźnienie od zaległych odsetek zwykłych, to taki zapis będzie nieważny. Nie powoduje to jednak z reguły nieważności samej umowy pożyczki.

W umowie pożyczki warto ustalić, w którym momencie powinny zostać zapłacone odsetki. Jeśli tego nie zrobiono, to obowiązuje zasada, że odsetki są płatne co roku z dołu (a więc po upływie roku), a jeżeli termin zwrotu pożyczki jest krótszy niż rok - jednocześnie ze zwrotem kwoty pożyczki (art. 360 K.c.).

Warto też pamiętać, że umowa pożyczki bez określenia terminu zwrotu pożyczki jest ważna. Taką umowę uznaje się za zawartą na czas nieoznaczony. Pożyczkodawca może wtedy zażądać zwrotu pożyczki, wypowiadając umowę. Pożyczkobiorca powinien zwrócić pożyczkę w terminie sześciu tygodni od wypowiedzenia umowy. Wynika to z art. 723 K.c.