Czy spółka z o.o. może udzielić pożyczki pracownikowi?

Pracownik naszej spółki z o.o. zwrócił się z prośbą o udzielenie mu pożyczki na zakup mieszkania. Czy spółka może udzielić pożyczki na 5 lat? Czy musi zapłacić PCC?

Spółka z o.o. może udzielić pożyczki swojemu pracownikowi na ogólnych zasadach ze środków z działalności gospodarczej. Innymi słowy, spółka z o.o. może zawrzeć z pracownikiem umowę pożyczki, która będzie wiązała ich na gruncie cywilnoprawnym i nie będzie stanowiła pożyczki z ZFŚS. Precyzyjniej rzecz ujmując, nie będzie to zwrotna lub bezzwrotna pomoc na cele mieszkaniowe udzielona z ZFŚS (art. 2 pkt 1 ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych - Dz. U. z 2016 r. poz. 800).

Niekiedy zawarcie umowy pożyczki przez spółkę może wiązać się z koniecznością podjęcia uchwały przez wspólników. Zasadą jest, że uchwały wymaga rozporządzenie prawem lub zaciągnięcie zobowiązania przekraczającego dwukrotnie wysokość kapitału zakładowego (art. 230 K.s.h.). Jednakże art. 230 K.s.h. ma w spółce zastosowanie, o ile umowa spółki nie stanowi inaczej. Brak wymaganej uchwały nie spowoduje nieważności umowy pożyczki. Poza tym Kodeks spółek handlowych nie reguluje wprost sytuacji dotyczących udzielania pożyczek pracownikom. Inaczej jest, gdy pracownik pełni jednocześnie jakąś funkcję w spółce (zob. art. 15 i art. 210 K.s.h.).

Pożyczka może być udzielona na 5 lat. Takie ustalenie może być zawarte w umowie pożyczki. Dopiero gdy strony (tu: spółka z o.o. i jej pracownik) nie oznaczą terminu zwrotu pożyczki, zastosowanie znajdzie art. 723 Kodeksu cywilnego. Analogicznie kwestię oprocentowania strony mogą ustalić według własnego uznania, uwzględniając skutki podatkowe. Jednakże maksymalna wysokość odsetek nie może w stosunku rocznym przekraczać dwukrotności odsetek ustawowych (art. 359 § 2¹ K.c.). Umowa może określać także termin płatności odsetek (por. art. 360 K.c.).

Umowa pożyczki, której wartość przekracza 1.000 zł, wymaga zachowania formy dokumentowej.

Umowa pożyczki udzielana pracownikowi na ogólnych zasadach podlega opodatkowaniu PCC. Przy tym obowiązek podatkowy ciąży na biorącym pożyczkę, a zatem w okolicznościach wskazanych przez Czytelnika na pracowniku, a nie na spółce. Stawka PCC w tym przypadku wynosi 2% (sankcyjna stawka wynosi 20%, zob. art. 7 ust. 5 ustawy o PCC - Dz. U. z 2016 r. poz. 223 ze zm.). Podstawę opodatkowania stanowi kwota lub wartość pożyczki, a w przypadku umowy określającej, że wypłata środków pieniężnych nastąpi niejednokrotnie i ich suma nie jest znana w chwili zawarcia umowy - kwota każdorazowej wypłaty środków pieniężnych. Podkreślić trzeba, że czynność może być wyłączona z opodatkowania, jeżeli zastosowanie znajdzie art. 2 pkt 4 ustawy o PCC dotyczący opodatkowania, ewentualnie zwolnienia danej czynności z VAT. Warto jednak zaznaczyć, że pożyczka pieniężna o charakterze okazjonalnym bez cech systematyczności może nie być uznana za usługę pośrednictwa finansowego zwolnioną z podatku VAT. W takim przypadku pozostanie poza zakresem tej ustawy (tak NSA w wyroku z dnia 30 maja 2012 r., sygn. akt II FSK 2276/10, zob. też wyrok NSA z dnia 14 października 2015 r., sygn. akt II FSK 2205/13, czy nieprawomocny wyrok WSA w Kielcach z dnia 14 stycznia 2016 r., sygn. akt I SA/Ke 698/15). W konsekwencji powstanie obowiązek zapłaty PCC. Jednakże można w tej kwestii odnaleźć także łagodniejsze, przychylne podatnikom stanowisko organów (zob. interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 26 sierpnia 2016 r., nr IBPB-2-1/4514-363/16-1/DP).

Katalog zwolnień od PCC zawiera art. 9 pkt 10 ustawy o PCC. Żadne z nich nie znajduje zastosowania, gdy pożyczka jest udzielana przez polskiego przedsiębiorcę ze środków z działalności gospodarczej i przekracza kwoty wskazane w art. 9 pkt 10 lit. d) ustawy o PCC (tj. w szczególności 5.000 zł przy pożyczce udzielanej przez spółkę pierwszy raz).