O czym powinien wiedzieć leasingobiorca pojazdu?

Wielu przedsiębiorców wybiera leasing jako formę finansowania dla firmowych pojazdów. Decydują o tym często względy podatkowe. Jednak w porównaniu z kredytem leasing wypada już znacznie mniej korzystnie, jeśli wziąć pod uwagę ryzyko prawne związane z tą umową. Dotyczy to zwłaszcza przypadków przedterminowego zakończenia leasingu.

Umowa leasingu jest zawsze zawierana na z góry określony okres czasu - w przypadku samochodów jest to zwykle okres od 3 do 5 lat. W interesie leasingobiorcy jest, aby faktycznie okres ten dobiegł bez przeszkód końca. Na przeszkodzie stanąć mogą jednak zarówno uchybienia ze strony samego leasingobiorcy (np. zaległości płatnicze), jak i czysty przypadek, np. szkoda całkowita pojazdu, choćby z winy innego kierowcy.

Ponadto może dojść do wypowiedzenia umowy przez leasingodawcę w przypadku:

naruszenia przez korzystającego obowiązku utrzymania rzeczy w należytym stanie,
niewłaściwego używania rzeczy,
nieusunięcia zmian w rzeczy dokonanych bez zgody finansującego,
oddania rzeczy do używania osobie trzeciej bez zgody finansującego,
zwłoki z zapłatą raty wynagrodzenia.

Skutki braku płatności

W ostatnim z wymienionych przypadków wystarczy zwłoka korzystającego z zapłatą choćby jednej raty, aby finansujący (leasingodawca) zyskał uprawnienie do wypowiedzenia umowy leasingu, z tym jednak zastrzeżeniem, że wcześniej powinien on wystosować na piśmie wezwanie do zapłaty zaległej raty w dodatkowym, odpowiednim terminie. Wezwanie to powinno zawierać ostrzeżenie na temat możliwości wypowiedzenia umowy leasingu ze skutkiem natychmiastowym w razie bezskutecznego upływu tego terminu.

Umowa może wprawdzie stanowić inaczej, lecz tylko z korzyścią dla leasingobiorcy. Opisane rozwiązanie ustawowe dotyczące wypowiedzenia leasingu na skutek zwłoki w opłacaniu rat leasingowych stanowią więc pewne minimum ochrony interesów podmiotu korzystającego z omawianej formy finansowania m.in. środków transportu.

Samo wypowiedzenie nie musi już zawierać terminu - może nastąpić ze skutkiem natychmiastowym, tj. z chwilą doręczenia stosownego oświadczenia korzystającemu, chyba że w umowie określono termin wypowiedzenia.

W razie wypowiedzenia przez finansującego umowy leasingu na skutek okoliczności, za które korzystający ponosi odpowiedzialność, finansujący może żądać od korzystającego natychmiastowego zapłacenia wszystkich przewidzianych w umowie a niezapłaconych rat, pomniejszonych o korzyści, jakie finansujący uzyskał wskutek ich zapłaty przed umówionym terminem i rozwiązania umowy leasingu.

Gdy auto do kasacji

W trakcie użytkowania przedmiotu leasingu może dojść do jego utraty, w tym w wyniku szkody całkowitej w pojeździe i jego kasacji. Fakt, iż żadna ze stron umowy nie ponosi odpowiedzialności za utratę lub zniszczenie przedmiotu leasingu nie oznacza, że korzystający z tej formy finansowania może spać spokojnie nie troszcząc się o pozostałe do spłaty raty leasingowe. Przepisy stanowią bowiem, że jeżeli po wydaniu korzystającemu rzecz została utracona z powodu okoliczności, za które finansujący nie ponosi odpowiedzialności, umowa leasingu wygasa. Obowiązkiem korzystającego (leasingobiorcy) jest wówczas zawiadomienie kontrahenta o utracie leasingowanej rzeczy.

Jeżeli utrata leasingowanej rzeczy jest przyczyną zakończenia leasingu, wówczas finansujący może żądać od korzystającego natychmiastowego zapłacenia wszystkich przewidzianych w umowie a niezapłaconych rat, pomniejszonych o korzyści, jakie finansujący uzyskał wskutek ich zapłaty przed umówionym terminem i wygaśnięcia umowy leasingu oraz z tytułu ubezpieczenia rzeczy, a także naprawienia szkody. Wprawdzie są ubezpieczenia, by od takiego ryzyka chronić, lecz nie zawsze w pełni pokrywają one roszczenia leasingodawcy (chyba że za dodatkową składką ubezpieczenie gwarantuje wypłatę odszkodowania równą sumie ubezpieczenia, a ta z kolei odpowiada cenie samochodu wskazanej na fakturze).

Leasingobiorca obowiązany jest utrzymywać pojazd w należytym stanie, w tym dokonywać napraw niezbędnych do zachowania go w stanie niepogorszonym.

Korzystający ma również obowiązek niezwłocznego powiadomienia finansującego o konieczności dokonania istotnych napraw.

Ubezpieczenie przedmiotu leasingu

Choć w przepisach Kodeksu cywilnego dotyczących umowy leasingu nie określono, która ze stron ponosi koszt związany z ubezpieczeniem przedmiotu leasingu, to jednak oczywistym jest, że w obu powyższych wariantach wydatek związany z ubezpieczeniem pojazdu w ostatecznym rozrachunku ponosi leasingobiorca. Jeżeli jednak w umowie leasingu zastrzeżono, że korzystający obowiązany jest ponosić koszty ubezpieczenia rzeczy od jej utraty w czasie trwania leasingu, to w braku odmiennego postanowienia umownego, koszty te obejmują składkę z tytułu ubezpieczenia na ogólnie przyjętych warunkach.

W praktyce najczęściej składkę finansuje bezpośrednio korzystający (leasingobiorca). Funkcjonuje również inny model, tj. finansowania składki przez leasingodawcę, który następnie refakturuje ten koszt na kontrahenta.

Warto też pamiętać, że na leasingobiorcy jako posiadaczu zależnym przedmiotu umowy leasingu ciąży także ustawowy obowiązek w ramach ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Za brak stosownej polisy OC grozi wysoka opłata na rzecz Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego.

Gdy auto ma wady

Leasingobiorca może (a nawet powinien zgodnie z umową leasingu) korzystać z usług autoryzowanego serwisu w przypadku, gdy zaistnieje taka potrzeba. Ponieważ posiada on książeczkę serwisową i gwarancyjną, powinno to w zupełności wystarczyć dealerowi do przyjęcia zgłoszeń usterek od korzystającego.

Gwarancja jakości nie wyłącza jednak uprawnień z tytułu rękojmi za wady. Tu sprawa ma się inaczej. Generalnie leasingodawca nie odpowiada wobec korzystającego ani za przydatność rzeczy do umówionego użytku, ani za wady rzeczy. Co innego, gdy dana wada powstała na skutek okoliczności, za które finansujący ponosi odpowiedzialność. Jednakże z chwilą zawarcia przez finansującego umowy ze zbywcą (np. dealerem samochodowym) z mocy ustawy przechodzą na korzystającego uprawnienia z tytułu wad rzeczy przysługujące finansującemu względem zbywcy. Wyjątek stanowi jednak uprawnienie do odstąpienia od umowy ze zbywcą, które formalnie pozostaje przy leasingodawcy. Leasingobiorca może za to żądać, aby finansujący skorzystał ze swojego uprawnienia do odstąpienia od umowy ze zbywcą, wynikającego z przepisów prawa bądź z samej umowy. Bez zgłoszenia wspomnianego żądania nie może ona z własnej inicjatywy odstępować od umowy ze zbywcą z powodu wad rzeczy.

W razie odstąpienia przez finansującego od umowy ze zbywcą z powodu wad rzeczy, umowa leasingu wygasa. Konsekwencje takiego zakończenia kontraktu przed terminem zostały już przedstawione.

Definicja umowy leasingu:

Przez umowę leasingu finansujący zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach określonych w tej umowie i oddać tę rzecz korzystającemu do używania albo używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony. Z kolei korzystający zobowiązuje się zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężne, równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 23.04.1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. nr 16, poz. 93 ze zm.)