Postępowanie w przypadku wad przedmiotu leasingu

Rosnąca popularność umowy leasingu powoduje, że korzysta z niej coraz więcej podmiotów. Oprócz maszyn, urządzeń i pojazdów, za pomocą leasingu finansowane jest różnorodne wyposażenie przedsiębiorstw. Leasingobiorcy powinni jednak mieć świadomość, jakie są ich uprawnienia w przypadku, gdy przedmiot leasingu posiada wady.

Chociaż szczegółowe prawa i obowiązki stron umowy leasingu uregulowane są w umowie leasingowej i będących jej częścią Ogólnych Warunkach Umownych (OWU), to umowa leasingu jako umowa nazwana jest uregulowana w Kodeksie cywilnym. Powoduje to, że przepisy kodeksowe wyznaczają ogólne ramy umowy leasingu i precyzują podstawowe cechy tej umowy.

Podmiot odpowiedzialny

Podstawowym obowiązkiem finansującego w ramach umowy leasingu jest nabycie określonej rzeczy od zbywcy i przekazanie jej leasingobiorcy do korzystania. Finansujący nie ponosi jednak wobec niego odpowiedzialności za wady rzeczy. Wynika to wprost z art. 709⁸ K.c., a wyjątkiem jest sytuacja, gdy wady rzeczy powstały wskutek okoliczności, za które finansujący ponosi odpowiedzialność. Takie sytuacje należą jednak do rzadkości i mogą dotyczyć np. powstania wady podczas transportu rzeczy do leasingobiorcy, który był organizowany przez leasingodawcę.

Na leasingobiorcę przechodzą jednak uprawnienia finansującego względem zbywcy związane z wadami rzeczy, może on we własnym imieniu formułować roszczenia z rękojmi poza możliwością odstąpienia od umowy ze zbywcą. Przysługują mu zatem żądania naprawienia rzeczy, jej wymiany na wolną od wad oraz obniżenia ceny. Ich podstawą są przepisy art. 560 § 1 i 561 § 1 K.c.

Obowiązki korzystającego

Należy jednak wskazać, że przejście na leasingobiorcę uprawnień z tytułu rękojmi wiąże się nie tylko z uprawnieniami. Powinien on bowiem zbadać przedmiot leasingu pod kątem istnienia wad, a w razie ich wystąpienia w trakcie trwania umowy zawiadomić o wadzie zbywcę. Takie stanowisko wyraził Sąd Okręgowy w Gdańsku w wyroku z dnia 4 lipca 2013 r., sygn. akt XII Ga 155/13, wskazując, że: "na korzystającego nałożony zostaje obowiązek zachowania wszelkich aktów staranności związanych z realizacją uprawnień z tytułu rękojmi za wady rzeczy sprzedanej, w tym obowiązek zawiadomienia sprzedawcy o wadzie niezwłocznie po jej wykryciu".

Korzystający powinien zatem na bieżąco monitorować stan przedmiotu leasingu, a w przypadku wystąpienia wady, niezwłocznie zawiadomić o niej zbywcę formułując jedno z roszczeń z rękojmi. Zgodnie bowiem z treścią art. 563 § 1 K.c. brak niezwłocznego zawiadomienia zbywcy o wadzie rzeczy w przypadku transakcji między przedsiębiorcami skutkuje utratą uprawnień z tytułu rękojmi.

Leasingobiorca może skorzystać z przepisów o rękojmi za wady.

Dochodzenie odpowiedzialności

Konstrukcja umowy leasingu powoduje, że wystąpienie wady rzeczy nie ma wpływu na obowiązki korzystającego wobec leasingodawcy, nie zwalnia go zatem z obowiązku uiszczania rat leasingowych zgodnie z umową. Leasingobiorca może sam zdecydować, które z trzech uprawnień na podstawie rękojmi (naprawienie towaru, wymiana na nowy wolny od wad lub obniżenie ceny) zgłosi zbywcy wraz z zawiadomieniem o wadzie rzeczy. Po czym zbywca stosując przepisy o rękojmi powinien zrealizować swoje obowiązki, czyli co najmniej usunąć wadę lub wymienić wadliwą rzecz na nową. W przypadku złożenia przez korzystającego oświadczenia o obniżeniu ceny z uwagi na wadę rzeczy zastosowanie może znaleźć art. 560 § 1 K.c., zgodnie z którym sprzedawca po odebraniu oświadczenia o obniżeniu ceny może, co do zasady, niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego, wymienić rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę usunąć.

Odstąpienie od umowy

O ile dochodzenie podstawowych roszczeń z rękojmi przez leasingobiorcę nie różni się znacznie od typowej reklamacji na podstawie przepisów o rękojmi za wady, to odstąpienie od umowy leasingu z uwagi na wady rzeczy jest bardziej skomplikowane. Przede wszystkim, jak wynika z art. 560 § 4 K.c. odstąpienie od umowy nie może nastąpić, jeżeli wada jest nieistotna. W praktyce finansujący nie są skłonni do odstąpienia od umowy ze zbywcą, dlatego zazwyczaj następuje ono, jeżeli wcześniejsze naprawy lub wymiany rzeczy nie przynoszą rezultatu, a istotna wada rzeczy nie zostaje wyeliminowana.

Finansujący może odstąpić od umowy ze zbywcą z powodu wad jedynie na podstawie stosownego żądania leasingobiorcy. Warto, aby do żądania dołączyć opis dotychczasowej procedury reklamacyjnej oraz dowód istnienia wady, np. zdjęcia wadliwej rzeczy. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 9 stycznia 2013 r., sygn. akt V ACa 633/12: "Finansujący może odstąpić od umowy leasingu po spełnieniu się dwóch warunków - zgłoszenia żądania przez korzystającego oraz zaistnienia podstaw do złożenia takiego oświadczenia. Podstaw tych można poszukiwać bądź w przepisach prawa, bądź w umowie ze zbywcą". Wobec odstąpienia przez finansującego od umowy ze zbywcą, umowa leasingu wygasa, a finansujący może żądać od korzystającego natychmiastowego zapłacenia wszystkich przewidzianych w umowie, a niezapłaconych rat, pomniejszonych o korzyści, jakie finansujący uzyskał wskutek ich zapłaty przed umówionym terminem i wygaśnięcia umowy leasingu oraz umowy ze zbywcą.

Jak jednak wynika z wyroku Sądu Najwyższego z dnia 12 kwietnia 2006 r., sygn. akt III CSK 20/06, finansujący powinien pomniejszyć dług korzystającego z tytułu niezapłaconych rat leasingowych o wierzytelność wobec zbywcy o zwrot ceny zakupu. Orzeczenie to jest korzystne dla leasingobiorców i pozwala im przewidzieć finansowe skutki odstąpienia od umowy przez finansującego z powodu wad przedmiotu leasingu, ale należy pamiętać, że finansujący niechętnie odstępują od zawartych umów sprzedaży z powodu wad rzeczy.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 23.04.1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2017 r. poz. 459 ze zm.)