Prawne aspekty umowy leasingu

Rozważając zakup pojazdu lub maszyny na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej przedsiębiorca powinien rozważyć zawarcie umowy leasingu. Jest ona bardzo popularna zarówno ze względów podatkowych, jak i możliwości zaplanowania wydatków. Zawarcie umowy leasingu niesie jednak za sobą także pewne ryzyko, warto więc znać jej prawne regulacje. Istnieje również możliwość skorzystania z leasingu konsumenckiego przez osoby nieprowadzące działalności gospodarczej.

Umowa leasingu jest umową nazwaną uregulowaną w art. 709¹-709¹⁸ Kodeksu cywilnego. Oznacza to, że podstawowe przepisy regulujące umowy leasingu zostały skodyfikowane, a sama umowa ma określone ramy prawne, przez co jest łatwiejsza do stosowania. O atrakcyjności leasingu decyduje możliwość rozłożenia wydatku w czasie oraz wynikające z niego korzyści podatkowe zarówno w zakresie podatku dochodowego, jak i podatku VAT.

Umowa leasingu

W wyniku zawarcia umowy leasingu finansujący (leasingodawca) nabywa od zbywcy rzecz określoną w umowie i oddaje ją korzystającemu (leasingobiorcy) do używania przez czas określony w umowie. W zamian za to leasingobiorca uiszcza na jego rzecz ratalne wynagrodzenie. Umowa leasingu powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Dlatego niezależnie od regulacji kodeksowych, które określają podstawowe zasady, kluczowa z punktu widzenia leasingobiorcy jest analiza treści umowy leasingowej. Zawiera bowiem ona nie tylko całkowity koszt leasingu, długość trwania umowy czy wysokość rat i wartość wykupu przedmiotu leasingu, ale także konsekwencje niewywiązywania się z umowy.

W trakcie umowy leasingu leasingobiorca nie jest właścicielem rzeczy.

Brak własności

Najczęściej alternatywą dla zawarcia umowy leasingu jest zaciągnięcie kredytu. W odróżnieniu od kredytu w leasingu przez czas trwania umowy leasingobiorca nie jest właścicielem rzeczy objętej leasingiem, przy czym może ją wykupić na warunkach określonych w umowie. Decydując się na leasing bardzo ważny jest odpowiedni wybór rzeczy nim objętej (dotyczy to zwłaszcza maszyn), bowiem finansujący nie odpowiada wobec korzystającego za przydatność rzeczy do umówionego użytku. Leasing może być formą finansowania zakupu także rzeczy używanych, jednak to leasingobiorca powinien wcześniej dokładnie zbadać jej stan. Obowiązkiem leasingodawcy jest bowiem wydanie rzeczy w takim stanie, w jakim znajdowała się ona w chwili wydania mu przez zbywcę. Leasingodawca nie ma zatem obowiązku jej sprawdzenia czy naprawy.

Brak własności pośrednio może przekładać się na dodatkowe obowiązki leasingobiorcy. W umowach leasingu zazwyczaj znajdują się zapisy o obowiązku utrzymywania rzeczy w należytym stanie, serwisowania w autoryzowanych stacjach, czy jej właściwego ubezpieczenia. Obowiązki te są zgodne z regulacjami kodeksowymi. Przy czym, jak wynika z art. 709⁷ § 2 K.c., jeżeli w umowie leasingu nie zostało zastrzeżone, że konserwacji i napraw rzeczy dokonuje osoba mająca określone kwalifikacje, korzystający powinien niezwłocznie zawiadomić finansującego o konieczności dokonania istotnej naprawy rzeczy.

Wada rzeczy

Chociaż w powszechnej opinii leasing niewiele różni się od kredytu, wadą leasingu są regulacje związane z możliwością dochodzenia odpowiedzialności za wady. Przede wszystkim finansujący nie odpowiada wobec korzystającego za wady rzeczy, chyba że wady te powstały na skutek okoliczności, za które finansujący ponosi odpowiedzialność. Leasingobiorca dochodzi odpowiedzialności za wady od sprzedawcy. W momencie zawarcia przez finansującego umowy ze zbywcą, z mocy ustawy przechodzą na korzystającego uprawnienia z tytułu wad rzeczy przysługujące finansującemu względem zbywcy, z wyjątkiem uprawnienia odstąpienia przez finansującego od umowy ze zbywcą (art. 709⁸ § 2 K.c.). Z chwilą wystąpienia wady przedmiotu leasingu, korzystający z rzeczy może zatem powołać się według swego wyboru na rękojmię lub gwarancję, jednak wyłączone jest jego prawo do odstąpienia od umowy, nawet gdy wada jest istotna. Co ważne, dochodzenie odpowiedzialności za wady nie wpływa, co do zasady, na obowiązki wynikające z umowy leasingu.

Zatem leasingodawca otrzymuje raty leasingowe niezależnie od skutków rozpoznania reklamacji rzeczy. Jeżeli w związku z wystąpieniem wad rzeczy leasingobiorca chciałby doprowadzić do odstąpienia od umowy ze zbywcą (i oddać wadliwą rzecz), powinien zgłosić leasingodawcy żądanie odstąpienia. Bez niego finansujący nie może odstąpić od umowy. Jak wynika z art. 709⁸ § 5 K.c., w razie odstąpienia przez finansującego od umowy ze zbywcą z powodu wad rzeczy, umowa leasingu wygasa. Finansujący może żądać od korzystającego natychmiastowego zapłacenia wszystkich przewidzianych w umowie, a niezapłaconych rat, pomniejszonych o korzyści, jakie finansujący uzyskał wskutek ich zapłaty przed umówionym terminem i wygaśnięcia umowy leasingu oraz umowy ze zbywcą.

Brak spłat

Leasing nie jest dobrym rozwiązaniem dla osób, które mają problemy z płynnością finansową czy płaceniem rat w terminie, jest to bowiem obowiązek leasingobiorcy. Jak wynika z art. 709¹³ § 2 K.c., jeżeli korzystający dopuszcza się zwłoki z zapłatą co najmniej jednej raty, finansujący powinien wyznaczyć na piśmie korzystającemu odpowiedni termin dodatkowy do zapłacenia zaległości z zagrożeniem, że w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu może wypowiedzieć umowę leasingu ze skutkiem natychmiastowym, chyba że strony uzgodniły termin wypowiedzenia. Postanowienia umowy mniej korzystne dla leasingobiorcy są nieważne, dlatego przed podpisaniem umowy leasingu należy sprawdzić konsekwencje nieuiszczania rat w terminie.

W przypadku gdy w trakcie trwania leasingu powstaną problemy z terminową spłatą rat, należy sięgnąć do umowy oraz niezwłocznie podjąć negocjacje z leasingodawcą. Ryzyko utraty przedmiotu leasingu w przypadku nieuiszczenia kolejnych rat i bierności leasingobiorcy jest bowiem zazwyczaj większe niż w przypadku kredytu.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 23.04.1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2016 r. poz. 380)