A A A

Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych nr 9 (872) z dnia 20.03.2015

Nieodpłatna umowa zlecenia z członkiem rodziny

Dla potrzeb prowadzonej działalności gospodarczej chciałbym zatrudnić własnego ojca na podstawie umowy zlecenia. Dodam, że ojciec nie prowadzi ze mną wspólnego gospodarstwa domowego. Czy taka umowa może być zawarta nieodpłatnie? Jeżeli tak, to jakie będą tego skutki w podatku dochodowym oraz w składkach ZUS?

Istotę i właściwości umowy zlecenia określają przepisy art. 734-751 Kodeksu cywilnego. Przy umowie zlecenia przyjmujący zlecenie (zleceniobiorca) zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie (zleceniodawcy).

W świetle postanowień zawartych w art. 735 § 1 Kodeksu cywilnego, strony umowy mogą ustalić, że zleceniobiorca wykona zlecenie bez wynagrodzenia (nieodpłatnie).

Trzeba jednak zauważyć, że w takim przypadku kwestia nieodpłatnego charakteru zlecenia powinna wyraźnie wynikać z treści zawartej umowy.

Podatek dochodowy od osób fizycznych

Na gruncie przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, przychodami są - co do zasady - otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń (art. 11 ust. 1 ustawy o PDOF).

Zleceniobiorca, który nieodpłatnie wykonuje umowę zlecenia, nie uzyskuje zatem przychodów w rozumieniu ustawy o PDOF, a jednocześnie na zleceniodawcy nie ciążą obowiązki płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych.

Przychód powstaje natomiast po stronie zleceniodawcy, który nieodpłatnie korzysta z usługi świadczonej przez zleceniobiorcę.

W takiej sytuacji osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą (będąca zleceniodawcą) uzyskuje przychód z tytułu nieodpłatnych świadczeń, o którym mowa w art. 14 ust. 2 pkt 8 ustawy o PDOF, zaliczany do przychodów z działalności gospodarczej.

Nie oznacza to jednak automatycznie, że w każdym przypadku omawiany przychód zleceniodawcy podlega opodatkowaniu.

Ustawodawca zwalnia bowiem od podatku dochodowego świadczenia w naturze i inne nieodpłatne świadczenia otrzymane od osób zaliczonych do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn (art. 21 ust. 1 pkt 125 z zastrzeżeniem ust. 20 ustawy o PDOF).

Należy przy tym zauważyć, że:

I grupa podatkowa obejmuje: małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów,
zaś do II grupy zalicza się zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków oraz małżonków innych zstępnych.

W konsekwencji zwolnienie od podatku dochodowego dotyczy nieodpłatnych świadczeń otrzymanych przez podatnika m.in. od jego małżonka, dzieci, wnuków, rodziców, dziadków, pasierba, zięcia, synowej, rodzeństwa, ojczyma, macochy, teściów, dzieci rodzeństwa, rodzeństwa rodziców (wujów, ciotek, stryjów), dzieci i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwa małżonków.

Jeżeli zatem w rozpatrywanym stanie faktycznym Czytelnik zatrudni własnego ojca na podstawie nieodpłatnej umowy zlecenia - to przychód, który uzyska z tytułu nieodpłatnych świadczeń, będzie korzystał ze zwolnienia od podatku dochodowego, na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 125 ustawy o PDOF.

Składki ZUS

Podstawę wymiaru składek ZUS zleceniobiorcy, co do zasady, stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, osiągany z tytułu wykonywania umowy zlecenia - jeżeli w tej umowie określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie.

Wynika to z przepisów art. 18 ust. 3 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2015 r. poz. 121) oraz art. 81 ust. 1 i 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.).

W konsekwencji należy uznać, że nieodpłatne wykonywanie umowy zlecenia nie stanowi tytułu do objęcia zleceniobiorcy obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi oraz ubezpieczeniem zdrowotnym.