Rozliczanie umów cywilnych - Dodatek nr 12 do Ubezpieczeń i Prawa Pracy nr 12 (270) z dnia 10.06.2010

Zasady poboru podatku dochodowego od umów cywilnych

Artykuł 10 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2010 r. nr 51, poz. 307 ze zm.), dalej ustawy o pdof wśród źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu wymienia w pkt 2 działalność wykonywaną osobiście.

Do przychodów z tego źródła, zgodnie z art. 13 ustawy o pdof, zalicza się m.in.:

1) przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwane wyłącznie od:

a) osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej,

b) właściciela (posiadacza) nieruchomości, w której lokale są wynajmowane, lub działającego w jego imieniu zarządcy albo administratora - jeżeli podatnik wykonuje te usługi wyłącznie dla potrzeb związanych z tą nieruchomością,

z wyjątkiem przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej oraz przychodów, wymienionych poniżej,

2) przychody uzyskane na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, w tym przychody z tego rodzaju umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej (z wyjątkiem przychodów otrzymanych przez osobę, niezależnie od sposobu ich powoływania należące do zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych).

Pobór zaliczki na podatek dochodowy

Na podstawie art. 41 ust. 1 ustawy o pdof, podmiot dokonujący świadczeń osobom podlegającym nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu z tytułu działalności określonej powyżej, jest zobowiązany jako płatnik do poboru zaliczki na podatek dochodowy. Płatnicy nie są obowiązani do poboru zaliczki na podatek z tytułu umów o dzieło lub umów zlecenia, jeżeli podatnik złoży oświadczenie, że wykonywane przez niego usługi wchodzą w zakres prowadzonej działalności gospodarczej. Oświadczenie to nie ma ustalonego wzoru, w związku z tym dopuszczalna jest każda pisemna forma spełniająca wymagania oświadczenia.

Zaliczkę pobiera się w wysokości 18% od wypłaconego lub postawionego do dyspozycji podatnika (zleceniobiorcy) przychodu pomniejszonego:

I) O koszty uzyskania przychodów w wysokości określonej w art. 22 ust. 9 ustawy o pdof.

Powołany art. 22 ust. 9 ustawy o pdof w swoim pkt 3, 4 i 5 określa wysokość kosztów uzyskania przychodów z omawianych umów. Zgodnie z powołanym przepisem koszty uzyskania przychodów z tytułu:

1) korzystania przez twórców z praw autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych, w rozumieniu odrębnych przepisów lub rozporządzania przez nich tymi prawami, określa się w wysokości 50% uzyskanego przychodu,

2) wykonywania umowy zlecenia lub umowy o dzieło, określa się w wysokości 20% uzyskanego przychodu,

3) wykonywania umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, określa się w formie zryczałtowanej w wysokości 111,25 zł miesięcznie, a za rok podatkowy nie więcej niż 1.335 zł; jeżeli podatnik uzyskuje przychody z tego samego rodzaju działalności wykonywanej osobiście, od więcej niż jednego płatnika - rocznie nie więcej niż 2.002,05 zł.

W przypadku kosztów ustalanych stosunkiem procentowym (wyżej pkt 1 i 2), podstawę ich obliczenia stanowi przychód pomniejszony o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe.

Odliczeniu nie podlegają składki, których podstawę wymiaru stanowi dochód (przychód) zwolniony od podatku dochodowego na podstawie ustawy o pdof oraz składki, których podstawę wymiaru stanowi dochód, od którego na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Jeżeli podatnik udowodni, że ponosi wyższe koszty niż wynikające z zastosowania normy procentowej - może przyjąć koszty w wysokości kosztów faktycznie poniesionych. Przy czym nie dotyczy to menedżerów.

Płatnik, na wniosek podatnika, może obliczać i pobierać w ciągu roku wyższe zaliczki na podatek dochodowy - stosując zamiast stawki 18% stawkę 32%.

II) Składki potrącone przez płatnika w danym miesiącu na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe.

Obliczoną zaliczkę na podatek dochodowy należy pomniejszyć o kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne, pobranej przez płatnika zgodnie z przepisami o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

W 2010 r. składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9% podstawy jej wymiaru, natomiast kwota składki, o którą zmniejsza się podatek nie może przekroczyć 7,75% podstawy wymiaru tej składki. Również tu należy mieć na uwadze, że obniżenie to nie dotyczy składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód (przychód) wolny od podatku oraz dochód, od którego zaniechano poboru podatku. Jeżeli więc zleceniobiorca, oprócz przychodów opodatkowanych, osiągnął przychody wolne od podatku, od których pobrano składki ZUS - odliczeniu podlegają jedynie te składki, których podstawę wymiaru stanowił przychód podlegający opodatkowaniu.

Kwotę pobranej zaliczki na podatek dochodowy zleceniodawca (jako płatnik):

• przekaże w terminie do dnia 20 miesiąca następującego po miesiącu, w którym pobrał zaliczkę na rachunek urzędu skarbowego, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania płatnika, a jeżeli płatnik nie jest osobą fizyczną, według siedziby bądź miejsca prowadzenia działalności, gdy płatnik nie posiada siedziby,

• wykaże w zbiorczej deklaracji PIT-4R, którą prześle do urzędu skarbowego, o którym mowa wyżej, do końca stycznia następnego roku (art. 42 ust. 1 i 1a ustawy o pdof).

Ponadto do końca lutego następnego roku płatnik powinien przesłać podatnikowi i urzędowi skarbowemu właściwemu według miejsca zamieszkania podatnika imienną informację PIT-11 (art. 42 ust. 2 pkt 1 ustawy o pdof).
 

Pobór zryczałtowanego podatku

Zgodnie z art. 30 ust. 1 pkt 5a ustawy o pdof, od uzyskiwanych na terytorium Polski przychodów z tytułu, o którym mowa w art. 13 pkt 2 lub pkt 5-9 ustawy o pdof, tj. m.in. umów zlecenia i umów o dzieło (jeśli nie są zawierane w ramach działalności gospodarczej), kontraktów menedżerskich pobierany jest zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 18% przychodu.Warunkiem jednak jest, aby suma należności określonych w umowie lub w umowach zawartych z osobą niebędącą pracownikiem płatnika z tego samego tytułu nie przekraczała miesięcznie od tego samego płatnika kwoty 200 zł.

Zryczałtowany podatek dochodowy pobiera się bez pomniejszania przychodu o koszty jego uzyskania oraz o potrącone przez płatnika składki na ubezpieczenia społeczne. Od obliczonej kwoty zryczałtowanego podatku nie można z kolei odliczyć składki potrąconej przez płatnika na ubezpieczenie zdrowotne.
 

W firmie w okresie od 10 do 16 czerwca 2010 r. umowę zlecenia wykonuje osoba niebędąca pracownikiem zleceniodawcy. W umowie odpłatność określono na kwotę 150 zł i wypłacona zostanie po zakończeniu umowy. Z tytułu wykonywania umowy zlecenia obowiązkowa jest tylko składka zdrowotna. Od dokonanej wypłaty zleceniodawca obliczy:

• składkę na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości 13,50 zł (150 zł x 9%),

• zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 27 zł (150 zł x 18%).

Zleceniobiorcy wypłaci 109,50 zł (150 zł - 13,50 zł - 27 zł).

Jeżeli zleceniobiorca uzyskuje przychody z innych źródeł opodatkowane na zasadach ogólnych, to kwoty składek potrącone od wynagrodzeń z umów zlecenia, od których pobrano zryczałtowany podatek może uwzględnić w zeznaniu rocznym.

Kwotę pobranego zryczałtowanego podatku zleceniodawca (jako płatnik):

• przekazuje w terminie do 20 dnia następnego miesiąca na rachunek urzędu skarbowego, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania płatnika, a jeżeli płatnik nie jest osobą fizyczną, według siedziby bądź miejsca prowadzenia działalności, gdy płatnik nie posiada siedziby,

• wykazuje w rocznej deklaracji PIT-8AR, którą przekazuje do urzędu skarbowego, o którym mowa wyżej, w terminie do końca stycznia następnego roku.

Przychodu opodatkowanego w formie ryczałtu zleceniobiorca (podatnik) nie wykazuje w rocznym zeznaniu podatkowym.

Na zakończenie tej części opracowania należy powołać wyjaśnienie Ministerstwa Finansów z dnia 25 sierpnia 2009 r. będące odpowiedzią na zapytanie naszego Wydawnictwa w kwestii opodatkowania przychodów z umowy nieprzekraczających 200 zł. Ministerstwo w wyjaśnieniu tym wskazało, że: „(…) Na podstawie art. 30 ust. 1 pkt 5a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (...), od przychodów, o których mowa w art. 13 pkt 2 lub 5-9, pobiera się zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 18% przychodu, jeżeli suma należności określonych w umowie lub w umowach zawartych z osobą niebędącą pracownikiem płatnika z tego samego tytułu nie przekracza miesięcznie od tego samego płatnika kwoty 200 zł. Zatem w przypadku gdy umowa lub umowy zawarte z osobą niebędącą pracownikiem płatnika wprost nie określają kwoty należności, a wyłącznie sposób jej wyliczenia, np. jako wielokrotność stawki godzinowej, wysokość wynagrodzenia za odbyte posiedzenie przez członka zarządu bądź rady nadzorczej, itp., przepis art. 30 ust. 1 pkt 5a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, nie ma zastosowania. Od należności wynikających z tego rodzaju umów (bez względu na jej wysokość) płatnik powinien pobrać zaliczkę na podatek według zasad określonych w art. 41 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.”
 

W spółce z o.o. umowę zlecenia wykonuje osoba (w wieku 31 lat) niebędąca pracownikiem spółki. Z umowy zlecenia została ona zgłoszona do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, ubezpieczenia wypadkowego oraz do ubezpieczenia zdrowotnego (nie wniosła o dobrowolne ubezpieczenie chorobowe). W umowie zlecenia odpłatność określono w kwotowej stawce godzinowej (10 zł/godz.). W czerwcu 2010 r. osoba ta uzyskała wynagrodzenie w wysokości 190 zł. Koszty uzyskania przychodu wynoszą 20%. Rozliczenie składkowo-podatkowe przedstawiało się w następujący sposób:
 

Zleceniodawca z własnych środków opłaca część składek na ubezpieczenia społeczne oraz składkę na FGŚP. Nie opłaca natomiast składki na Fundusz Pracy.