Odpowiedzialność zleceniobiorcy za szkodę

Nasza spółka prowadzi wielobranżową działalność gospodarczą. Oprócz osób zatrudnionych na umowę o pracę, zlecamy także mniejsze prace w ramach umowy zlecenia. Jeden ze zleceniobiorców podczas wykonywania zlecenia uszkodził pojazd naszego klienta. Czy możemy go obciążyć kosztami naprawienia szkody?

Odpowiedzialność zleceniobiorcy znacznie różni się od odpowiedzialności pracownika, bowiem zleceniobiorca nie podlega ochronie na podstawie przepisów Kodeksu pracy (Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 ze zm.). Jak wynika z art. 114 i następnych K.p., pracownik, który wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych ze swej winy wyrządził pracodawcy szkodę, ponosi odpowiedzialność materialną w granicach rzeczywistej straty, pracownik nie ponosi jednak ryzyka związanego z działalnością pracodawcy. W przypadku stosunku pracy odszkodowanie ustala się w wysokości wyrządzonej szkody, jednak nie może ono przewyższać kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody. Regulacje te dotyczą jednak tylko stosunku pracy i nie znajdują zastosowania do odpowiedzialności wynikającej z umowy zlecenia czy umowy o dzieło.

Odpowiedzialność zleceniobiorcy jest równa wyrządzonej szkodzie i nie stosuje się do niej ograniczeń analogicznych dla regulacji Kodeksu pracy. Zleceniobiorca może ponosić odpowiedzialność zarówno za nienależyte wykonanie umowy na podstawie art. 471 Kodeksu cywilnego, jak i odpowiedzialność za zawinione działanie na podstawie art. 415 K.c. w sytuacji, która ma miejsce w pytaniu. Czytelnik może zatem obciążyć zleceniobiorcę kosztami naprawienia szkody w pełnej wysokości na podstawie art. 415 K.c., jeżeli szkoda powstała z winy zleceniobiorcy. Zgodnie z tym przepisem, kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. Warunkiem poniesienia odpowiedzialności zleceniobiorcy za szkodę jest wystąpienie trzech jej przesłanek: winy zleceniobiorcy, szkody w określonej wysokości oraz tzw. adekwatnego związku przyczynowo- skutkowego pomiędzy winą a szkodą. W przypadku gdy zleceniobiorca odmówi dobrowolnej zapłaty odszkodowania (i nie posiada polisy odpowiedzialności cywilnej), warunkiem zasądzenia odszkodowania od zleceniobiorcy będzie wykazanie wszystkich przesłanek odpowiedzialności. Czytelnik powinien jednak mieć świadomość, iż jeżeli stosunek prawny pomiędzy nim a zleceniobiorcą w istocie ma charakter stosunku pracy, to zleceniobiorca (pracownik) korzystał będzie z ograniczenia swojej odpowiedzialności wynikającej z Kodeksu pracy. Jak bowiem wynika z art. 22 § 1¹ K.p., zatrudnienie na warunkach typowych dla stosunku pracy (określonych w art. 22 § 1 K.p.) jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy.

W przypadku gdy sprawa trafi do sądu, zleceniobiorca może bronić się zarzutem, iż pozostaje faktycznie w stosunku pracy.