Nieodpłatna umowa zlecenia z członkiem rodziny zawarta przez podatnika prowadzącego działalność gospodarczą

W ramach prowadzonej działalności gospodarczej podatnik zawarł ze swoją matką umowę zlecenia, która przewiduje, że zleceniobiorca wykona świadczenia bez wynagrodzenia. Czy podatnik i jego matka muszą ustalać przychód podatkowy?

U zleceniobiorcy przychód nie wystąpi z uwagi na świadczenie pracy bez wynagrodzenia, a zleceniodawca nie musi opodatkować przychodu z tytułu nieodpłatnego świadczenia otrzymanego od członka rodziny należącego do I grupy podatkowej w rozumieniu odrębnych przepisów.

Umowa zlecenia należy do umów uregulowanych przepisami Kodeksu cywilnego (art. 734-751). Natura tego stosunku prawnego polega na tym, że przyjmujący zlecenie (zleceniobiorca) zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie (zleceniodawcy). Dopuszczalne jest przy tym zastrzeżenie w umowie, że zleceniobiorca wykona zlecenie bez wynagrodzenia (art. 735 § 1 K.c.).

Wzór umowy zlecenia dostępny jest w serwisie
www.druki.gofin.pl

Dla celów podatkowych, wszystkie zdarzenia prawne, w następstwie których podatnik osiąga określone korzyści finansowe kosztem innego podmiotu, uważa się za świadczenia nieodpłatne. Takim zdarzeniem jest również świadczenie pracy, bez wynagrodzenia, przez zleceniobiorcę na rzecz podatnika prowadzącego działalność gospodarczą, niezależnie od istnienia, czy nieistnienia między nimi, powiązań rodzinnych.

Tego rodzaju świadczenie stanowi u przedsiębiorcy przychód z działalności gospodarczej w momencie jego otrzymania. Podlega on jednak opodatkowaniu tylko w takim zakresie, w jakim nie korzysta ze zwolnienia od podatku. Tak wynika z art. 14 ust. 2 pkt 8 updof. Stanowi on, że do przychodów z działalności gospodarczej zalicza się również wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń, obliczonych zgodnie z art. 11 ust. 2-2b, z zastrzeżeniem art. 21 ust. 1 pkt 125 updof.

Na podstawie ostatniego z wymienionych przepisów, wolna od podatku dochodowego jest wartość świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń otrzymanych przez podatnika od osób, które w myśl przepisów o podatku od spadków i darowizn zaliczają się do I i II grupy podatkowej. Wstępnych, a więc rodziców, zalicza się do I grupy podatkowej (art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn - Dz. U. z 2015 r. poz. 86 ze zm.).

Należy zatem stwierdzić, że skoro matka należy do I grupy podatkowej, to wartość pracy świadczonej przez nią bez wynagrodzenia w ramach umowy zlecenia stanowi u podatnika przychód z działalności gospodarczej wolny od opodatkowania podatkiem dochodowym.

Jednocześnie należy zauważyć, że skoro matka podatnika wykonuje zlecenie nieodpłatnie, to nie osiąga przychodów w rozumieniu art. 11 ust. 2 updof, które podlegałyby opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Zawarta umowa zlecenia nie wywołuje u niej skutków podatkowych.